Comeniusprijs 2020 naar Tsjech Tomáš Halík

De Tsjechische hoogleraar in de sociologie aan de Karels Universiteit te Praag, Tomáš Halík, tevens filosoof en theoloog, ontvangt dit jaar op zaterdag 28 maart de Comeniusprijs. Dat heeft de jury vandaag bekend gemaakt.

De jury noemt de 71-jarige Tsjech een van de meest invloedrijke geestelijke en onafhankelijke denkers van dit moment, die in woord en daad het gedachtengoed van Comenius op eigentijdse en aansprekende wijze invulling geeft. Halík is daarmee de opvolger van de Iraans-Nederlandse Mardjan Seighali, directeur van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF die in 2019 de Comeniusprijs kreeg. Mpho Tutu van Furth ‘Preacher Tteacher and Public Speaker’ zal na de uitreiking de jaarlijkse Comeniuslezing uitspreken.

Uitreiking van de Commeniusprijs

Tomáš Halík ontvangt de Comeniusprijs 2020 op zaterdag 28 maart in de Grote Kerk in Naarden. Voorzitter van de jury prof.dr. Douwe D. Breimer: ‘Wij gedenken dit jaar dat Jan Amos Comenius 350 jaar geleden is gestorven. Hij was afkomstig uit Tsjechië en de jury is zeer verheugd dat de Tsjech Professor Tomáš Halík uit Praag dit jaar de Comeniusprijs in ontvangst zal nemen. Hij is een eminent geleerde en geestelijk leider tegelijkertijd, die door zijn bijzondere levensloop onder verschillende politieke regimes, en vooral door zijn vele boeken die in verscheidene talen zijn verschenen, wereldwijd grote erkenning en waardering geniet. Hij getuigt tot op de dag van vandaag op geheel onafhankelijke en kritische wijze tegen onrecht en gebrek aan vrijheid en is een vurig pleitbezorger van meer solidariteit in de wereld.’

Kaarten voor de uitreiking en de lezing in de Grote Kerk in Naarden zijn vanaf vandaag verkrijgbaar via www.comeniusmuseum.nl

Achtergrondinformatie Tomáš Halík

Tomáš Halík (Praag, 1 juni 1948) is hoogleraar in de sociologie aan de Karelsuniversiteit in Praag en is tevens filosoof, theoloog en rooms-katholiek priester. Hij is wereldwijd bekend als een van de meest toonaangevende geestelijke denkers van het moment. Halík bekeerde zich tot het rooms-katholicisme toen hij 18 jaar oud was, onder invloed van schrijvers als Gilbert Keith Chesterton en Graham Greene. Hij studeerde sociologie en filosofie aan de Karelsuniversiteit in Praag. Jan Patočka was een van zijn leermeesters. De Russische inval in Tsjechoslowakije in augustus 1968, om een einde te maken aan de Praagse Lente, kwam voor Halík als een totale verrassing. Bij zijn afstuderen in 1972 hield hij tijdens de diploma-uitreiking een toespraak die niet in de smaak viel bij het communistische regime. Hij werd uit het onderwijs geweerd en mocht geen wetenschappelijke functie vervullen. Halík werkte van 1972 tot 1975 als psychotherapeut en van 1975 tot 1984 voor het ministerie van Werkgelegenheid. Intussen studeerde hij theologie. In augustus 1978 werd hij in het geheim tot priester gewijd in het Oost-Duitse Erfurt, zelfs zijn moeder mocht dat niet weten. Hij was actief in de “underground church” en groeide uit tot een naaste medewerker van kardinaal František Tomášek. Van 1984 tot 1990 werkte Halík met drugs- en alcoholverslaafden. Na de Fluwelen Revolutie in 1990 werd de democratie hersteld. Halík was bevriend met en een van de externe adviseurs van de Tsjechische president Václav Havel. Onder paus Johannes Paulus II was hij lid van de pauselijke Raad voor de dialoog met niet-gelovigen. Halík werd in 1997 benoemd tot hoogleraar in de sociologie aan de Karelsuniversiteit in Praag. Hij schreef tientallen boeken. Hij bespreekt daarin onderwerpen als racisme, politieke en religieuze intolerantie, het proces van secularisatie en de Europese eenwording en integratie. Zijn boeken leverden hem verschillende prijzen op, zoals de Templetonprijs in 2014, die wel wordt beschouwd als de Nobelprijs voor de geesteswetenschappen. Bisschop Desmond Tutu ontving die in 2013. In 2016 ontving Halík een eredoctoraat van de Universiteit van Oxford. In de academische kerkgemeenschap in Praag waar hij voorgaat als pastor, houdt Halík regelmatig gebedsdiensten samen met joden, boeddhisten en moslims. Zijn onafhankelijke en maatschappijkritische standpunten op verschillende terreinen, waaronder die op het gebied van migratie, leveren hem zowel lof als kritiek op.

Verscheidene boeken van Halík zijn in de afgelopen jaren in het Nederlands verschenen en deze zomer zal zijn autobiografie uitkomen, die eerder in het Engels werd uitgegeven: “From the Underground Church to Freedom”.

Over de Comeniusprijs

De Comeniusprijs, een sculptuur van Boheems kristal en een oorkonde, wordt dit jaar voor de 9^e keer uitgereikt. Eerder ontvingen Robbert Dijkgraaf (2012), Paul Schnabel (2013), Louise Fresco (2014), Geert Mak (2015), Herman Van Rompuy (2016), Jonathan Israel (2017), Herman Tjeenk Willink (2018) de prijs. De Comeniusprijs is een Nederlandse prijs die jaarlijks wordt uitgereikt tijdens de Comeniusdag in Naarden. Het doel is om eer te betonen aan een persoon die, in lijn met het denken en handelen van Jan Amos Comenius, zich op een in het oog springende manier inzet voor de belangen van vorming, onderwijs, wetenschap en cultuur voor de ontwikkeling van de internationale samenleving.

Ter gelegenheid van de Comeniusdag geeft het Hodonin Symfonie Orkest en Koor zaterdagavond 28 maart om 20.30 een herdenkingsconcert in de Grote kerk. De toegang voor dit concert is gratis.