Vita Adae et Evae

Toen Adam en Eva uit het paradijs verdreven werden, rouwden zij zeven dagen lang, zij huilden, hun leed was zwaar om dragen. Natuurlijk, Adam wordt ervan beschuldigd Gods gebod te hebben overtreden, maar het is toch vooral Eva die wat dit betreft in beeld wordt gebracht. Eva sprak in haar berouw tot Adam: “Mijn heer, wilt u mij niet doden? Ach, dat ik toch sterve! Misschien zou de Heer God u terug in het paradijs brengen, want het is vanwege mij dat de Heer God toornig is op u.” Dergelijke zelfbeschuldiging zullen we bij Eva vaker aantreffen in dit boek. Maar Adam wilde er niet van horen en samen gingen ze op weg om voedsel te zoeken, wat niet meeviel, zo buiten het paradijs. Daarom werd besloten boete te doen. Eva zou 37 dagen lang in het water van de Tigris staan, Adam 40 dagen in het water van de Jordaan. Na 18 dagen werd satan onrustig; hij begon te vrezen dat de boete vruchten zou afwerpen. In een gestalte van licht ging hij dan naar Eva toe en het gelukte hem zowaar haar een tweede keer te verleiden door te zeggen dat God hun vergeven had en voedsel voor hen had bereid. Eva onderbrak dus haar boetewerk en ging met de duivel naar Adam toe, die de twee zag aankomen. Wenend riep Adam uit: “Waar blijft uw boetewerk, Eva! Eva! Hoe hebt gij u nogmaals door onze tegenstander zo laten verleiden?” En Eva bekent: “Leef, mijn heer; u hebt recht te leven, want u beging niet de eerste en niet de tweede overtreding; ik echter werd bedrogen en verleid, want ik heb het gebod van God niet gehouden.”

Dit verhaal illustreert dat de eerste overtreding niet toevallig door Eva werd begaan. Het ligt blijkbaar in haar aard telkens weer op verzoeking in te gaan – tot wanhoop van de man. Adam vroeg satan nog waarom hij toch aldus handelde, waarop satan vertelde hoe hij zijn heerlijkheid die hij in de hemel had, was kwijtgespeeld omdat hij weigerde Adam, die gevormd was naar het beeld van God, te aanbidden; hij vond integendeel dat Adam hém moest aanbidden. Het verleiden van Eva was dus een kleine wraakneming, ook zij en Adam waren nu Gods heerlijkheid kwijt.

Dan wordt verhaald hoe Kaïn geboren werd en hoe hij zijn broer Abel vermoorde. Ook Set werd geboren, benevens nog dertig zonen en dertig dochters. Adam vertelde zijn zoon Set hoe hij, nadat hij en Eva uit het paradijs verdreven waren, door de aartsengel Michaël op een wagen met vurige wielen ten hemel werd gevoerd, naar het ‘paradijs der rechtvaardigen’. In vreze aanbad hij God, die Adam nog iets te zeggen had: “Voorwaar, jij zult sterven, want je hebt het gebod van God veronachtzaamd, vermits je eerder geluisterd hebt naar de stem van jouw vrouw, terwijl ik haar in jouw macht had gegeven, opdat je ze in jouw wil zou houden. Maar je hebt geluisterd naar haar en mijn woorden veronachtzaamd.” Adam vernederde zich voor de Heer, aanbad hem, en werd dan door Michaël terug naar de aarde gebracht. Toen Adam 930 jaren had volgemaakt, wist hij dat de tijd gekomen was om te sterven. Hij had nog een laatste boodschap voor zijn kinderen. Daarin deed hij het verhaal over Hoe God hem en Eva verboden had van de boom van kennis van goed en kwaad te eten, hoe God het paradijs in twee helften verdeeld had, een voor hem en een voor Eva, hoe God twee engelen Had beschikt om hen te bewaken. Echter, eens, toen dezen op de gestelde tijd ten hemel opvoeren om God te aanbidden, kwam de duivel om Eva te verleiden tot het eten van de verboden vrucht. En aldus geschiedde. God voorzegde in zijn toorn 70 plagen die over Adam en Eva zouden komen; ook latere generaties zouden daar last van ondervinden. Eva barste in tranen uit en weer nam zij de schuld op zich. Tot God bad zij: “O Heer, mijn God, breng zijn pijn op mij, want ik ben het die zondigde.” En tot Adam sprak zij: “Mijn heer, geef mij een deel van uw pijn, want deze schuld is tot jou gekomen door mij.” Samen met haar zoon Set ging Eva richting het paradijs om er olie te zoeken voor de zieke Adam. Bij de Poorten van het paradijs gekomen, gooiden ze het stof der aarde op hun hoofden, wierpen zich neer en zuchtten luid, de Heer smekend om medelijden met Adam, en hun olie van de boom der genade mee te geven. De engel Michaël legde echter uit dat dat niet zomaar kon, maar wel kregen ze andere kruiden mee. Adams laatste woorden voor Eva waren: “Wat hebt gij gedaan? Gij hebt een grote wonde op ons gebracht, overtreding en zonde in al onze generaties.” Toen Eva dit hoorde, begon ze hevig te snikken en te kreunen.

Meer lezen?

Wat gebeurde er met Adam en Eva toen ze uit het paradijs waren verdreven? Hoe verleidde Potifars vrouw Jozef? Vragen als deze, waar de Bijbel nauwelijks op ingaat, krijgen een antwoord in boeken die Joden schreven rond het begin van onze jaartelling. Daniël De Waele onthult die vergeten rijkdom van deze Joodse geschriften uit de oudheid. Hij laat de lezer proeven van diep mystieke teksten, wijze spreuken, martelaarsverhalen, apocalyptische visioenen, strenge wetsregels en rabbijnse interpretaties van de oude Bijbelverhalen.